Talking ScienceΗ προσπάθεια πριν 2 χρόνια της Πολιτείας να διευκολύνει την ίδρυση εταιριών-τεχοβλαστών στα ΑΕΙ οδήγησε σε περαιτέρω γραφειοκρατία. Βάσει του Νόμου 4864/2021, για την ίδρυση εταιρείας-τεχνοβλαστό αποφασίζει το πρυτανικό συμβούλιο στην περίπτωση των ΑΕΙ ή το διοικητικό συμβούλιο, στην περίπτωση Ερευνητικού Κέντρου (ΕΚ). Στην περίπτωση των ΑΕΙ για τη λήψη της απόφασης του πρυτανικού συμβουλίου λαμβάνεται υπόψη η γνώμη της Επιτροπής Ερευνών, κατόπιν πρότασης του Γραφείου Μεταφοράς Τεχνολογίας. Στην περίπτωση Ερευνητικού Κέντρου για τη λήψη της απόφασης λαμβάνεται υπόψη γνώμη του Γραφείου Μεταφοράς Τεχνολογίας. Για τη λήψη της απόφασης τα αρμόδια όργανα μπορούν επίσης να ζητούν και να λαμβάνουν υπόψη οικονομοτεχνικές μελέτες, γνώμες, εισηγήσεις και πορίσματα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων, φορέων και διεθνούς κύρους συμβουλευτικών φορέων. Όταν δε πρόκειται για εταιρεία-τεχνοβλαστό στην οποία συμμετέχουν ερευνητές από διάφορα ΑΕΙ η ΕΚ η διαδικασία αυτή απαιτείται από όλα τα ιδρύματα, καθιστώντας το όλο εγχείρημα εξαιρετικά γραφειοκρατικό, χρονοβόρο και πολύπλοκο.
Εν τω μεταξύ, τα ιδρύματα στα οποία εργάζονται οι ερευνητές που ανέπτυξαν την καινοτομία ουδόλως συμμετέχουν χρηματοδοτικά στην ανάπτυξη της: οι ίδιοι οι ερευνητές βρίσκουν την αναγκαία ερευνητική χρηματοδότηση από δημόσιους και ιδιωτικούς, εγχώριους και διεθνείς φορείς, τόσο για την κάλυψη των αναγκών μισθοδοσίας των συνερευνητών τους, όσο και των αναγκαίων αναλώσιμων εργαστηριακών υλικών αλλά και της αγοράς σημαντικού αριθμού των απαραίτητων για την έρευνα εργαστηριακών οργάνων. Επίσης, οι ίδιοι οι ερευνητές βρίσκουν την χρηματοδότηση για την κατάθεση και διατήρηση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (πατέντες), μια σημαντική δαπάνη για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας την οποία παρήγαγαν. Τα ιδρύματα στα οποία εργάζονται ελάχιστα συνεισφέρουν σε αυτές στις υψηλές δαπάνες, συνήθως δε η συνεισφορά τους είναι μηδενική. Έτσι, ο καθηγητης ΑΕΙ ή ο ερευνητής του ΕΚ έχει την ιδέα της έρευνας και της καινοτομίας, πραγματοποιεί τις σχετικές ερευνητικές εργασίες, εξασφαλίζει τις απαραίτητες χρηματοδοτήσεις για την πραγμάτωση της έρευνας αλλά και την κατοχύρωση της πνευματικής ιδιοκτησίας με διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Το ίδρυμα στο οποίο εργάζεται παρακρατεί επίσης για την δική του λειτουργία ένα σημαντικό ποσοστό αυτών των ερευνητικών χρηματοδοτήσεων (overheads) που εξασφαλίζει ο ερευνητής για την πραγμάτωση της έρευνας του.
Αυτή η πολυπλοκότητα της ίδρυσης μιας εταιρείας-τεχνοβλαστό αποθαρρύνει πολλούς ερευνητές των ελληνικών ΑΕΙ και ΕΚ να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν τις spinoff εταιρείες τους. Επίσης, πολλοί ερευνητές νιώθουν να αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης από τα ίδια τα ιδρύματα τους, όταν οι ίδιοι κατέχουν την ιδέα της καινοτομίας, οι ίδιοι βρίσκουν την χρηματοδότηση της έρευνας τους, οι ίδιοι βρίσκουν και τους επενδυτές για την χρηματοδότηση της ανάπτυξης του εμπορικού προϊόντος που αποφέρει η καινοτόμος έρευνα τους, όμως το ίδρυμα τους έχει πολλές φορές μεγάλες απαιτήσεις στα κέρδη της εμπορικής εκμετάλλευσης της καινοτομίας που οι ίδιοι εφεύραν και ανέπτυξαν. Επιπλέον, η πολυπλοκότητα της όλης διαδικασίας αποθαρρύνει και τους πιθανούς επενδυτές, οι οποίοι δεν θέλουν η επένδυση τους να μπλέξει σε γραφειοκρατικές, πολύπλοκες ιδρυματικές διαδικασίες. Οι πιθανοί επενδυτές πείθονται για να επενδύσουν τα χρήματα τους κυρίως από την επιστημονική ποιότητα του ερευνητή και της καινοτόμου ιδέας του και όχι από τον ίδρυμα στο οποίο αυτός δραστηριοποιείται. Εξάλλου, την ποιότητα του τελευταίου και την διεθνή του αναγνώριση δεν καθορίζουν τα κτήρια του αλλά η επιστημονική ποιότητα και η αναγνώριση των καθηγητών και των ερευνητών του.
Εάν πράγματι θελουμε ως χώρα να γίνουμε μια χώρα καινοτομίας (innovation nation), όπως για παράδειγμα το κοντινό μας θαυμαστό Ισραήλ, πρέπει να απλοποιήσουμε τις διαδικασίες ίδρυσης spinoff εταιριών στα ΑΕΙ και ΕΚ μας.
Δρ Αχιλλέας Γραβάνης
Η ίδρυση της εταιρείας να αποτελεί την απόφαση και μόνο ενός καλά στελεχωμένου γραφείου μεταφοράς τεχνολογίας του ιδρύματος, ιδιαίτερα όταν ο ερευνητής έχει αποδεδειγμένα εξασφαλίσει την χρηματοδότηση της ίδρυσης της εταιρείας του από συγκεκριμένους επενδυτές. Η αγορά γνωρίζει καλύτερα και αξιολογεί αποτελεσματικότερα την σημαντικότητα της καινοτομίας και τις πιθανότητες εμπορικής επιτυχίας της. Όταν αποφασίσει να επενδύσει τα χρήματα του ο επενδυτής έχει μελετήσει επισταμένως (due diligence) την καινοτόμο ιδέα ή προϊόν του ερευνητή. Το ίδρυμα δίχως γραφειοκρατικές διαδικασίες να απαιτεί το 5-10% των μετοχών ή των εσόδων προ φόρων της εταιρείας ή στο τίμημα πώλησης της, δίχως άλλες απαιτήσεις που αποθαρρύνουν τον επενδυτή. Η διευκόλυνση της δημιουργίας spinoff εταιριών στα ΑΕΙ και ΕΚ μας θα έχει πολύ σημαντικές πολλαπλασιαστικές επιπτώσεις στην οικονομία της χώρας και τον εκσυγχρονισμό της παραγωγικής της βάσης, μιας και η έρευνα και η καινοτομία αναπτύσσεται στη χώρα μας κυρίως στα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της. Η διευκόλυνση δημιουργίας spinoff και η ενθάρρυνση των ερευνητών με ουσιαστικά κίνητρα θα προωθήσει τοις πράγμασι την συνεργασία των ΑΕΙ και των ΕΚ με τις εγχώριες και διεθνείς επιχειρήσεις, κορυφαίο ζητούμενο για τον ουσιαστικό εκσυγχρονισμό της παραγωγικής βάσης της χώρας.
Βιογραφικό συγγραφέα
Ο Δρ Αχιλλέας Γραβάνης είναι καθηγητής Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και ερευνητής στο Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του ΙΤΕ. Eίναι πρώην μέλος του Συμβουλίου Ελληνικού Ιδρύματος Ερευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), πρώην πρόεδρος Τομεακού Συμβουλίου Επιστημών Ζωής του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας και Τεχνολογίας (ΕΣΕΤ), πρώην μέλος της Επιτροπής Προγράμματος Ερευνας Επιστημών Ζωής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Παρακολουθήστε την αφήγηση του Δρ Αχιλλέα Γραβάνη στο Talking Science ➤
© 2023 Talking Science®
